Pytanie: Kto nadaje nazwy przystankom przy drogach wyższej kategorii, np. powiatowej?
Pytanie od zarządcy dróg gminnych. Czy jest to w gestii Powiatowego Zarządu Dróg czy Gminy?
Odpowiedź:
Pytanie należy wbrew pozorom do gatunku wielowątkowych i odnosi się w gruncie rzeczy nie
do zarządzania drogami, a organizacji przewozów zbiorowych. Jest to pytanie o granice, czy inaczej
o zasięg kompetencji w ramach samorządowego podziału administracyjnego i szczegółów związanych
z usługami publicznymi (w tym przypadku zbiorowy transport drogowy, czy zarządzanie dogami jak też gospodarowanie mieniem samorządowym a także ewentualne o porozumienia
w łonie samorządów - w tym różnych szczebli). W tym przypadku, paradoksalnie, pytanie jest nieprecyzyjne, gdyż dotyczy zasad. A zasady są następujące:
Powszechnym wiadomym jest, że mamy w Kraju podział administracji samorządowej na trzy szczeble samorządu: gmina, powiat, województwo. Każdy z tych szczebli ma własny podstawowy
akt prawny odnoszący się odpowiednio do gmin powiatów czy województw.
W przypadku gmin jest to ustawa z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (tj. z 2022r.
poz. 559). W art. 7 czytamy, że do zadań własnych gminy należy:
- pkt.2 utrzymanie dróg gminnych… organizacja ruchu drogowego
- pkt 3 utrzymanie czystości na terenie gminy,
- pkt 4 działania w zakresie lokalnego transportu zbiorowego,
Analogicznie jest w przypadku powiatów- ustawa z dnia 5 czerwca 1998r. o samorządzie powiatowym (tj. Dz. U. z 2022r.poz.1526 ):
Art.4 Powiat wykonuje zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w zakresie pkt.6 transportu zbiorowego i dróg publicznych (kwestia województw nie jest przedmiotem tego opracowania).
W przypadku poszczególnych zadań (usług ) publicznych, ustawodawca rozwinął zagadnienia przytoczone w wyżej wymienionych ustawach hasłowo.
W przypadku przystanków, w art. 20f ustawy o drogach publicznych czytamy:
Zarządca drogi, o którym mowa w art. 19 ust 2 (w tym wypadku chodzi o odpowiednio gminę, powiat i województwo, którzy są zarządcami dróg - uwaga autora), jest zobowiązany:
1) uwzględniać uchwały rady gminy, w których dla zaspokojenia potrzeb mieszkańców wskazane zostaną wstępne miejsca lokalizacji nowych przystanków komunikacyjnych; o ostatecznej lokalizacji takiego przystanku decyduje zarządca drogi, uwzględniając charakter drogi oraz warunki bezpieczeństwa ruchu drogowego;
2) udostępnić nieodpłatnie gminie (przez który przebiega droga niezależnie od kategorii - uwaga autora) na jej wniosek część pasa drogowego w celu budowy, przebudowy i remontu wiat przystankowych lub innych urządzeń służących do obsługi podróżnych.
Jeśli chodzi o ustawę o utrzymaniu czystości i porządku w gminach art.3 pkt 12 stanowi: Gminy…. utrzymują czystość i porządek na przystankach komunikacyjnych, których właścicielem lub zarządzającym jest gmina oraz które są położone na jej obszarze przy drogach publicznych bez względu na kategorię tych dróg.
Do przedstawionego zagadnienia odnosi się wprost ustawa z dnia 16 grudnia 2010r. o publicznym transporcie zbiorowym (tj. Dz. U. z 2022r.poz.1343) w art. 15 ust 2 czytamy:
2. Określenie przystanków komunikacyjnych i dworców oraz warunków i zasad korzystania,
o których mowa w ust. 1 pkt 6 to jest: określaniu przystanków komunikacyjnych i dworców, których właścicielem lub zarządzającym jest jednostka samorządu terytorialnego, udostępnionych dla operatorów i przewoźników oraz warunków i zasad korzystania z tych obiektów - uwaga autora,
w ślad za cytowanym przepisem), następuje w drodze uchwały podjętej przez właściwy organ danej jednostki samorządu terytorialnego.
Wnioski
1. Z cytowanych przepisów wynika, że zadania samorządów zarówno w sensie ogólnym jak
i doprecyzowując, regulują konkretnie przepisy. W przypadku gmin (ogólnie), są to przepisy gminnego prawa. W przypadku powiatu chodzi o określenie zadań z podaniem niekoniecznie polskiego ale zrozumiałego słowa „ponadgminne”
2. Jeśli chodzi o przystanki komunikacji publicznej, jest to przystanek w ciągu drogi danej kategorii, wybudowany i utrzymywany przez gminę (za zgodą jeśli taka jest konieczność zarządcy drogi wyższej kategorii).
3 Jeśli chodzi o publiczny transport zbiorowy zagadnienie kompetencji nie określono mianem gmina, ale w art. 15 ust w ust2 czytamy „następuje w drodze uchwały podjętej przez właściwy organ danej jednostki samorządu terytorialnego”.
Podsumowując, w świetle przywołanych przepisów, zdaniem autora, odpowiadając wprost na postawione,
w formie określającej zasady, należy odpowiedzieć:
Nazwę przystankom na drogach wyższej kategorii (w tym wypadku powiatowej ) nadaje powiat i to rękami swojego organu stanowiącego.
Nieprzypadkowo konsultujący przytoczył inne przepisy, celem zobrazowania, że są określone kompetencje przypisane innemu samorządowi (np. zarządzanie drogą powiatową, organizowanie przewozów zbiorowych), ale zaspokojenie tych podstawowych potrzeb odnosi się do mieszkańców gmin (stąd np. zapis art. 20f ustawy drogowej, odnoszące się do wszystkich szczebli samorządu „nieostre - nieprecyzyjne” zapisy ustawy o publicznym transporcie zbiorowym.
Stan prawny 2 listopada 2022r
Ryszard Kulik