Artykuł 4 - po nowelizacji ustawy

Art. 4 po nowelizacji:

Pkt 12 Drogowy obiekt inżynierski (zmieniony od dnia 21-09-2022r.)
12) drogowy obiekt inżynierski – obiekt mostowy, tunel, przepust i konstrukcję oporową

12) drogowy obiekt inżynierski - most, wiadukt, tunel, przepust i konstrukcję oporową,
o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 7 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane;

Obecna redakcja tego przepisu wskazuję na dwie podstawowe kwestie:
– do tej kategorii obiektów ściśle związanych z drogą, stąd zapewne „drogowy obiekt inżynierski”. Numeratywnie obiekty wymienione w tym przepisie należą do tego zbioru – ścisłe powiązanie tych określeń z prawem budowlanym. Ma to istotne znaczenie praktyczne, gdyż oznacza, że wszelkie kwestie związane z tymi obiektami, traktowane jako przypisane drodze należą do prawa budowlanego. Zatem mamy do czynienia w ramach systemu prawa, mimo różnic (prawo budowlane - budowa, remont, bieżąca konserwacja, a w ujęciu drogowym – budowa rozbudowa modernizacja, utrzymanie. Warto w tym miejscu zwrócić uwagę, że termin rozróżniający „utrzymanie” odnosi się do całokształtu zagadnień związanych
z bieżącym działaniem służb drogowych, związanych z przejezdnością i powszechnym dostępem każdego do dróg, określanych mianem publicznych - vide art. 19, czy 20 ustawy o drogach publicznych.
Zatem mamy w tym przypadku powiązania wewnętrzne w ramach dróg (ważne) publicznych, związane z systemem prawa - jest to połączenie dróg publicznych z systemem prawa w ramach konstrukcji budowlanych.
Z punktu widzenia praktycznego, w takich okolicznościach właściwe jest odnoszenie się
z ustawy drogowej wprost do prawa budowlanego.

13) obiekt mostowy - (zmieniony od dnia 21-09-2022r.) budowlę przeznaczoną do przeprowadzenia drogi, samodzielnego ciągu pieszego lub pieszo-rowerowego, szlaku wędrówek zwierząt dziko żyjących lub innego rodzaju komunikacji nad przeszkodą terenową, w szczególności: most, wiadukt, estakadę, kładkę;

13) obiekt mostowy - most i wiadukt, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 7 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane;

Ustawodawca, tak jak wyżej, zrezygnował z definiowania obiektu także poprzez wyliczenie, co się mieści w tej kategorii. Poprzestał na odesłaniu do przepisów wynikających z prawa budowlanego. Po raz kolejny wskazuje to na powiązanie tego rodzaju obiektów z prawem budowlanym, a konkretnie z przepisami wykonawczymi (niższej rangi prawnej).
Ma to wymiar praktyczny, gdyż ułatwia zmiany prawne.

14) tunel (uchylony od dnia 21-09-2022r.)- budowlę przeznaczoną do przeprowadzenia drogi, samodzielnego ciągu pieszego lub pieszo-rowerowego, szlaku wędrówek zwierząt dziko żyjących lub innego rodzaju komunikacji przez przeszkodę terenową lub pod nią, w tym przejście podziemne;

15) przepust – (uchylony od dnia 21-09-2022r.) budowlę o przekroju poprzecznym zamkniętym, przeznaczoną do przeprowadzenia cieków, szlaków wędrówek zwierząt dziko żyjących lub urządzeń technicznych przez nasyp drogi;

15a) kanał technologiczny - ciąg osłonowych elementów obudowy, studni kablowych oraz innych obiektów lub urządzeń służących umieszczeniu lub eksploatacji:
a) urządzeń infrastruktury technicznej związanych z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego,
b) linii telekomunikacyjnych wraz z zasilaniem oraz linii elektroenergetycznych, niezwiązanych z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego;

Przepis ten ma wymiar bardzo praktyczny, związany z umieszczaniem urządzeń obcych w pasie drogowym. Obrazuje on pewien trend (nie został zmieniony), że pas drogowy stanowi zespół nieruchomości i umieszczonych w nich urządzeń o jednolitych relacjach własnościowych
(art.2a), a z racji zasady wyłączenia z obrotu cywilnego nie podlega zmianom. Z natury rzeczy jest naturalnym terenem do umieszczenia w nim urządzeń liniowych, mogących służyć innym celom publicznym, i nie tylko. Proces „zagospodarowania w ten sposób pasa drogowego dróg publicznych” odbywał się i odbywa za pomocą różnego rodzaju ustaw o charakterze szczególnym tzw. „specustaw”, czego wyrazem jest skomplikowana redakcja art. 39 ustawy – teksty zaczerpnięte z wymienionych „specustaw” i włączone do ustawy drogowej. Niemniej jednak proces jest na tyle istotny a urządzenia na tyle ważne, że wymagało to zdefiniowania.

16) konstrukcja oporowa - uchylony od dnia 21-09-2022r.) - budowlę przeznaczoną do utrzymywania w stanie stateczności nasypu lub wykopu;

17) budowa drogi - wykonywanie połączenia drogowego między określonymi miejscami lub miejscowościami, a także jego odbudowę i rozbudowę;

Tekst ten definiuje proces budowlany, który co do zasady objęty jest zakresem przedmiotowym prawa budowlanego. Niemniej jednak z uwagi na przedmiot regulacji, połączenie miejscowości lub miejsc i przeznaczenie – głównie komunikacja – wymagają specjalnej regulacji – stąd ratio legis ustawy o drogach publicznych.

Teoretycznie rzecz ujmując, budowa drogi może być przedsięwzięciem prywatnym. Inwestycja drogowa podjęta przez prywatny kapitał możliwa jest do realizacji i skorelowana
z zamierzeniami Skarbu Państwa na zasadzie koncesji. Chodzi o budowę autostrad płatnych. Proces ten jest uregulowany w odrębnym akcie prawnym, jakim jest ustawa z dnia 27 października 1994 r. o autostradach płatnych i Krajowym Funduszu Drogowym (tj. Dz.U. z 2022 r. poz.2483).

Budowa drogi z punktu widzenia technicznego nie musi być przedsięwzięciem skomplikowanym. Niemniej jednak mając na względzie kwestie własnościowe, urbanistyczne, z zakresu planowania przestrzennego, czy ochrony środowiska - uwarunkowania można mnożyć, jest to przedsięwzięcie skomplikowane. Z punktu widzenia prawnego jest to zadanie niełatwe. Stąd ustawodawca mając na uwadze realizację celu publicznego jaką jest właśnie budowa dróg wprowadził do obrotu prawnego szczególną regulację w formie ustawy szczególnej, przeznaczoną do realizacji tego jednego celu, jaką jest ustawa z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (tj. Dz.U z 2023r. poz.162).

Pojęciem budowa drogi w świetle jej definicji objęty jest też proces:
- odbudowy dróg – przywrócenia istniejącej drogi, jej właściwości czy substancji technicznej, uprzednio utraconej,
- rozbudowy drogi – podniesienia parametrów technicznych i eksploatacyjnych istniejącej drogi, w tym jej poszerzeń:

18) przebudowa drogi - wykonywanie robót, w których wyniku następuje podwyższenie parametrów technicznych i eksploatacyjnych istniejącej drogi, niewymagających zmiany granic pasa drogowego;

19) remont drogi - wykonywanie robót przywracających pierwotny stan drogi, także przy użyciu wyrobów budowlanych innych niż użyte w stanie pierwotnym;

20) utrzymanie drogi - wykonywanie robót konserwacyjnych, porządkowych i innych zmierzających do zwiększenia bezpieczeństwa i wygody ruchu, w tym także odśnieżanie
i zwalczanie śliskości zimowej;

21) ochrona drogi - działania mające na celu niedopuszczenie do przedwczesnego zniszczenia drogi, obniżenia klasy drogi, ograniczenia jej funkcji, niewłaściwego jej użytkowania oraz pogorszenia warunków bezpieczeństwa ruchu;

Czynności wymienione w punktach 17 do 19 może wykonywać każdy właściciel nieruchomości, w tym też właściciel drogi prywatnej. Istota w tym przypadku polega na tym, że rzecz dotyczy realizacji jednego z podstawowych celów publicznych. W związku z tym,
to Skarb Państwa (samorząd) z uwagi na znaczenie tych obiektów, zobowiązuje się wykonać
te czynności, jak też mając na uwadze ich znaczenie, wykorzystać instrumenty władzy publicznej (decyzje, postanowienia) celem ochrony tych obiektów.
Tak więc, budowę, przebudowę, czy remont i utrzymanie drogi, może wykonywać każdy. Niemniej jednak rzecz dotyczy drogi publicznej. Zatem czynności te wykonuje odpowiednio wyspecjalizowana państwowa jednostka organizacyjna, czy samorządowa jednostka organizacyjna, wykorzystując w tym celu dostępne władzy publicznej, jak też podmiotom publicznym, instrumentarium prawne np.: przepisy związane z planowaniem przestrzennym, czy zamówieniami publicznymi i stosując procedurę administracyjną.
Odrębna kwestia to ochrona drogi. Nie chodzi w tym przypadku, li tylko o dozór, przypisany każdemu właścicielowi np.: w drodze czynności technicznych przy udziale brygad remontowych zarządu drogi, czy takich czynności wykonywanych przez podmioty wykonujące usługi – w trybie zastrzeżonym przez przepisy o zamówieniach publicznych.
Ochrona drogi polega na chronieniu tej infrastruktury, z której w celach określonych w ustawie może korzystać każdy (vide art.1) w myśl regulacji określonych w tej ustawie, (decyzje /postanowienia) w trybie proceduralnym przewidzianym w kodeksie postępowania administracyjnego.
W szczególności czynności te określone są w odniesieniu do administracji rządowej jak
i samorządowej w rozdziale drugim ustawy - administracja drogowa.

22) zieleń przydrożna - roślinność umieszczoną w pasie drogowym, mającą na celu
w szczególności ochronę użytkowników drogi przed oślepianiem przez pojazdy nadjeżdżające z kierunku przeciwnego, ochronę drogi przed zawiewaniem i zaśnieżaniem, ochronę przyległego terenu przed nadmiernym hałasem, zanieczyszczeniem powietrza, wody i gleby;

Jest to roślinność, a więc np.: trawa jak też chwasty (łącznie z tymi porastającymi pobocza rowy itp.) krzewy, drzewa, wszystko zlokalizowane w pasie drogowym.
Zgodnie z definicją, cel któremu służy, nie jest tożsamy z powszechnym przeznaczeniem zieleni, a raczej nie tylko. Zieleń ta poza względami estetycznymi ma też cel związany z bezpieczeństwem ruchu na drodze, wymieniony przykładowo w definicji, co niekiedy jest okazją do roszczeń względem zarządu drogi. Przykładowo krzewy przy drodze mają chronić przed oślepianiem czy zawiewaniem śniegu z pól. Mogą też stanowić schronisko dla zwierząt i miejsce wtargnięcia na jezdnię. Podobne zagrożenia związane są z drzewami. Pierwotne ich przeznaczenie to ochrona (uprzednio dokonywano procesu ich sadzenia zaraz za krawędzią jezdni, co wiąże się z obecnymi kłopotami z niszczeniem nawierzchni i bezpieczeństwem
w związku z ich posadowieniem - w opozycji do służb ochrony środowiska „aleja prawem chroniona). Zieleń, jej posadowienie, jest też źródłem konfliktów pomiędzy zarządem drogi, a właścicielami sąsiednich nieruchomości.
A choroby drzew i wiatry? - skutki dla bezpieczeństwa są wiadome. Szerzej na ten temat przy okazji omawiania artykułu dwudziestego.
Niemniej jednak już teraz należy wskazać, że zieleń przydrożna w pasie drogowym należy do zarządu drogi jako właściciela nieruchomości i jako taka winna być utrzymana w należytym stanie, w tym nie zagrażającemu bezpieczeństwu ruchu na drodze. Właściciel drogi nie ma autonomicznych uprawnień do dysponowania zielenią, gdyż w ramach systemu prawa musi tą władzą dzielić się ze służbami ochrony przyrody, a także lokalnymi władzami gminnymi - klasycznym problemem są kwestie nasadzeń.
Niemniej jednak w definicji określono miejsce, rolę i cel posadowienia zieleni przydrożnej.
Pozostałe kwestie związane z zagospodarowaniem tej części pasa drogowego, utrzymaniem
a zwłaszcza skutków zdarzeń z tym związanych, jak wspomniano, należy do zagadnień związanych obowiązkami służb drogowych (art. 18,19 90 ) i ochrony pasa drogowego (vide art. 39).

Stan prawny 14.07.2023 r. CDN