Artykuł 4 - część 2

Art. 4.
Użyte w ustawie określenia oznaczają c.d.:


9) skrzyżowanie dróg publicznych:
a) jednopoziomowe - przecięcie się lub połączenie dróg publicznych na jednym poziomie,
b) wielopoziomowe - krzyżowanie się lub połączenie dróg publicznych na różnych poziomach, zapewniające pełną lub częściową możliwość wyboru kierunku jazdy (węzeł drogowy) lub krzyżowanie się dróg na różnych poziomach, uniemożliwiające wybór kierunku jazdy (przejazd drogowy);

Analogicznie jak w języku potocznym jest to przecięcie lub połączenie dróg. Pamiętać należy że chodzi o drogi publiczne W przypadku skrzyżowania np. z drogą wewnętrzną mamy do czynienia ze zjazdem. Pojęcie skrzyżowania w ujęciu ustawy odnosi się wyłącznie do dróg publicznych
Ustawodawca nakazuje podzielić skrzyżowania na jednopoziomowe i wielopoziomowe przy czym w przypadku wielopoziomowych istnieje dalszy podział (opisany w definicji)na węzeł drogowy i przejazd drogowy. Kryterium tych podziałów precyzyjniej określają techniczne przepisy wykonawcze do ustawy. W tym miejscu należy dodać że skrzyżowania wielopoziomowe charakterystyczne są dla niektórych dróg krajowych (w szczególności autostrad i dróg ekspresowych) i dróg, w tym różnych kategorii, na terenach zurbanizowanych. W innych przypadkach istnienie takich skrzyżowań z przyczyn praktycznych, zapewne i ekonomicznych jest zbędne
Rozwinięcie tematu znajduje się w zapisie art. 25 ustawy, przy czym już w tym miejscu należy zaznaczyć że w tym przypadku istnieje dualizm rozwiązań w porównaniu z art. 63b ust 2 ustawy z dnia 27 października 1994r o autostradach płatnych i Krajowym Funduszu Drogowym (t.j. Dz. U z 2020r poz. 2268)


10) droga ekspresowa - drogę przeznaczoną wyłącznie do ruchu pojazdów samochodowych:
a) wyposażoną w jedną lub dwie jezdnie,
b) posiadającą wielopoziomowe skrzyżowania z przecinającymi ją innymi drogami transportu lądowego i wodnego, z dopuszczeniem wyjątkowo jednopoziomowych skrzyżowań z drogami publicznymi,
c) wyposażoną w urządzenia obsługi podróżnych, pojazdów i przesyłek, przeznaczone wyłącznie dla użytkowników drogi;


Droga tego rodzaju w ujęciu ustawy jest tylko i wyłącznie drogą publiczną zarządzaną przez podmiot publiczny-administracja rządowa ( z możliwością uczynienia z niej drogi płatnej zarządzanej przez podmiot prywatny (lub rządowy)-art.1 ust 4 ustawy z dnia 27 października 1994r o autostradach płatnych i Krajowym Funduszu Drogowym (t.j. Dz. U. z 2020r poz2268),z przeznaczeniem wyłącznie dla pojazdów samochodowych, wg definicji zawartej w prawie o ruchu drogowym – art2 pkt.33. Zatem z ograniczeniem odnoszącym się do innych użytkowników dróg publicznych (np. pieszych).Ten rodzaj drogi jest drogą krajową o parametrach określonych w definicji, dalej w technicznych przepisach wykonawczych.
W przypadku płatnej drogi ekspresowej musi istnieć alternatywna niepłatna droga ekspresowa-art1 ust 5 ustawy autostradowej.
Obecnie brak jest płatnych dróg ekspresowych
Wymogi techniczno użytkowe określa niniejsza definicja i techniczne przepisy wykonawcze zarówno do ustawy drogowej jak i autostradowej



11) autostrada - drogę przeznaczoną wyłącznie do ruchu pojazdów samochodowych:
a) wyposażoną przynajmniej w dwie trwale rozdzielone jednokierunkowe jezdnie,
b) posiadającą wielopoziomowe skrzyżowania ze wszystkimi przecinającymi ją drogami transportu lądowego i wodnego,
c) wyposażoną w urządzenia obsługi podróżnych, pojazdów i przesyłek, przeznaczone wyłącznie dla użytkowników autostrady;


Jest to droga krajowa podobnie jak droga ekspresowa przeznaczona wyłącznie do poruszania się pojazdów samochodowych, wg definicji zawartej w art.2 pkt33prawa o ruchu drogowym. Zatem nie mogą z niej korzystać wszyscy użytkownicy dróg. Inne ograniczenie wynika z podziału autostrad na autostrady niepłatne i autostrady płatne
-autostrady niepłatne mogą być zarządzane przez zarówno podmiot publiczny (administracja rządowa) i niepubliczny. ,Korzystanie przez osoby uprawnione nie wiąże się z płatnością na podstawie niniejszej ustawy.
-autostrady płatne są zarządzane przez podmiot niepubliczny lub publiczny –administracja rządowa-w oparciu o przepisy ustawy z dnia 27pażdziernika 1994r o autostradach płatnych i Krajowym Funduszu Drogowym (t.j. Dz. U. z 2020r poz2268) a także omawianej ustawy przy czym pierwszeństwo w przypadku kolizji mają przepisy ustawy autostradowej
Trudność techniczną, jako że jest to nadal droga krajowa, stanowi zarządzanie nią przez podmiot prywatny Kwestię tą reguluje przepis wykonawczy wynikający z art. 63a ustawy autostradowej
Wymogi techniczno - użytkowe określa niniejsza definicja i techniczne przepisy wykonawcze do niniejszej ustawy jak też ustawy autostradowej

11a) droga rowerowa - drogę przeznaczoną do ruchu rowerów albo rowerów i pieszych, z której może korzystać każdy, zgodnie z jej przeznaczeniem;

Podstawowe kryterium tej definicji stanowi przeznaczenie, aczkolwiek koniunkcja w tym przypadku może być myląca. Wymogi podziału dla pieszych i rowerzystów określają przepisy prawa o ruchu drogowym jak też technicznych przepisów wykonawczych do ustawy.
Droga rowerowa może znajdować się poza pasem drogowym jak też stanowić element pasa drogowego. Bardziej precyzyjna jest terminologia kodeksu drogowego(art. 2 pkt.5-droga dla rowerów , pkt. 5a-pas ruchu dla rowerów, pkt. 5b śluza dla rowerów


11b) droga o znaczeniu obronnym - droga publiczna lub jej odcinek, wyznaczona w okresie pokoju, przewidziana do wykorzystania w czasie pokoju, kryzysu lub wojny do wykonywania przewozów istotnych dla obronności państwa oraz zobowiązań sojuszniczych;


12) drogowy obiekt inżynierski - obiekt mostowy, tunel, przepust i konstrukcję oporową;
13) obiekt mostowy - budowlę przeznaczoną do przeprowadzenia drogi, samodzielnego ciągu pieszego lub pieszo-rowerowego, szlaku wędrówek zwierząt dziko żyjących lub innego rodzaju komunikacji nad przeszkodą terenową, w szczególności: most, wiadukt, estakadę, kładkę;
14) tunel - budowlę przeznaczoną do przeprowadzenia drogi, samodzielnego ciągu pieszego lub pieszo-rowerowego, szlaku wędrówek zwierząt dziko żyjących lub innego rodzaju komunikacji przez przeszkodę terenową lub pod nią, w tym przejście podziemne;
15) przepust - budowlę o przekroju poprzecznym zamkniętym, przeznaczoną do przeprowadzenia cieków, szlaków wędrówek zwierząt dziko żyjących lub urządzeń technicznych przez nasyp drogi;
15a) kanał technologiczny - ciąg osłonowych elementów obudowy, studni kablowych oraz innych obiektów lub urządzeń służących umieszczeniu lub eksploatacji:
a) urządzeń infrastruktury technicznej związanych z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego,
b) linii telekomunikacyjnych wraz z zasilaniem oraz linii elektroenergetycznych, niezwiązanych z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego;
16) konstrukcja oporowa - budowlę przeznaczoną do utrzymywania w stanie stateczności nasypu lub wykopu;

W ujęciu technicznym tak jak zapisano to w punkcie 12 jest to drogowy obiekt inżynierski usytuowany w drodze lub w pasie drogowym. W tym kontekście istotne są kwestie cywilistyczne skutkujące określeniem właściciela takich obiektów/lub urządzeń/,w konsekwencji sprawowania uprawnień właścicielskich (triada uprawnień właścicielskich posiadanie, dysponowanie ,rozporządzanie)- uwaga, wyjątek od ogólnych zasad co do właścicieli (chodzi tylko o podmioty publiczne) -a w efekcie od ogólnych przepisów kodeksu cywilnego, np. zapisy o częściach składowych, przynależności a elementy składowe przedsiębiorstwa ( art. 49 kodeksu cywilnego).
Istotne w tym kontekście jest nazwanie tego typu obiektów, urządzeń z natury rzeczy o charakterze technicznym by stworzyć w miarę pełny ich katalog ,co w ujęciu prawnym jest sprawą istotną. Autor zdaje sobie sprawę z tego że tak jak wyżej zaznaczono są to pojęcia techniczne związane z jej postępem technicznym , dlatego trudno jest sporządzić ich pełny katalog. Uwagi na ten temat zawarto w komentarzu do art. 2a ( vide przytoczone orzecznictwo sądowe w tej kwestii)
Szerzej uwagi te odnoszą się do zapisów rozdziału czwartego-Pas drogowy a w szczególności art. 39 ustawy.
W tym miejscu dodatkowa uwaga, przedstawione zasady opisane powyżej i w komentarzu do art2a podlegają zmianom/uzupełnieniom (…) wynikającym z ustawodawstwa szczególnego wprowadzanego do obrotu prawnego poprzez specustawy na mocy których wymieniony art. 39 był zmieniany /uzupełniany/.


17) budowa drogi - wykonywanie połączenia drogowego między określonymi miejscami lub miejscowościami, a także jego odbudowę i rozbudowę;
18) przebudowa drogi - wykonywanie robót, w których wyniku następuje podwyższenie parametrów technicznych i eksploatacyjnych istniejącej drogi, niewymagających zmiany granic pasa drogowego;
19) remont drogi - wykonywanie robót przywracających pierwotny stan drogi, także przy użyciu wyrobów budowlanych innych niż użyte w stanie pierwotnym;
20) utrzymanie drogi - wykonywanie robót konserwacyjnych, porządkowych i innych zmierzających do zwiększenia bezpieczeństwa i wygody ruchu, w tym także odśnieżanie i zwalczanie śliskości zimowej;
21) ochrona drogi - działania mające na celu niedopuszczenie do przedwczesnego zniszczenia drogi, obniżenia klasy drogi, ograniczenia jej funkcji, niewłaściwego jej użytkowania oraz pogorszenia warunków bezpieczeństwa ruchu;

To że ustawa o drogach publicznych jest regulacją szczególną – branżową ,odnoszącą się do dróg publicznych-działającą w systemie prawa polskiego (a z chwilą wejścia do Unii Europejskiej prawa unijnego) jest sprawa oczywistą. Wyróżnia ją przedmiot regulacji, podmioty będące adresatami jak też treść przepisów. Stąd też dużo wyjątków od przepisów ogólnych .Stąd też konieczność, dla potrzeb tej ustawy, ustanowienia słownika pojęciowego. Powyższe punkty (17-21) ilustrują tą uwagę. Generalnie tego typu przepisy znajdują się w ustawie prawo budowlane, akcie prawnym regulującym proces budowlany (w ujęciu administracyjnym a nie cywilnym).Zatem właściwym w tych przypadkach jest przywołanie zasady że przepis szczególny wyłącza przepis ogólny. W zakresie procesu budowlanego obowiązują przepisy przywołanego prawa budowlanego , w odniesieniu zaś do dróg publicznych, zarówno w ujęciu podmiotowym jak i przedmiotowym. Pierwszeństwo mają przepisy ustawy o drogach publicznych. W przypadku braku zapisów regulujących dany problem w ustawie drogowej zastosowanie mają przepisy ogólne.
W nawiązaniu do tych uwag zapisy definicji przedstawione wyżej i w całym art. 4 należy stosować literalnie, w odniesieniu właśnie do dróg publicznych
W tym kontekście należy też zwrócić uwagę akurat na ustawę z dnia 10 kwietnia 2003ro szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (t.j. Dz.U. z 2022r. poz.176) .W praktyce ten rodzaj aktów prawnych nazywa się specustawą.Z kronikarskiego obowiązku należy wskazać że drogowa specustawa inwestycyjna ( bo w obrocie prawnym jest druga specustawa drogowa) jest pierwszą z szeregu ustaw, nazwijmy je celowych, mających ułatwić/usprawnić/ osiągnięcie określonego celu zakładanego przez ustawodawcę. W odróżnieniu od przepisów szczególnych tego rodzaju akt prawny jest tzw. normą epizodyczną, co oznacza że wszedł do obrotu prawnego na z góry określony okres czasu( akurat w przypadku tej ustawy okres jej obowiązywania wielokrotnie przedłużono).Celem konkretnie tej wymienionej ustawy jest usprawnienie procesu inwestycyjnego w zakresie dróg publicznych. Ogólny system prawa okazał się tak skomplikowany że proces inwestycyjny w temacie tak potrzebnym w ujęciu ustawodawcy dla rozwoju kraju był bardzo..mocno utrudniony. Stąd włączono do obrotu prawnego przepisy szczególne odnoszące się tylko i wyłącznie do inwestycji drogowych oraz wyłączono stosowanie przepisów ogólnych ( np. z zakresu gospodarki nieruchomościami, zagospodarowania przestrzennego, prawa budowlanego itp.) w odniesieniu do inwestycji objętych tą ustawą, zastępując je przepisami szczególnymi ułatwiającymi osiągnięcie zamierzonego celu. Wymieniona specustawa nie zawiera własnego słownika terminologicznego. Stąd też wiążące są zapisy art.4 ustawy drogowej, w tym omawianych punktów.
To że pkt. 17-21 zgrupowano w jeden segment ma związek z art. 19 ust1 ustawy, określający zadania podmiotów zajmujących się zarządzaniem drogami i w dalszej kolejności z art. 18 ( zadania administracji rządowej oraz art. 20 (zadania administracji samorządowej) Trzy pierwsze odnoszą się ściśle do procesu inwestycyjnego. Punkt 20 dotyczy bieżących czynności faktycznych, technicznych typowych dla wymagań odnośnie posiadacza danej rzeczy, jako podmiotu gospodarującego nią z zastrzeżeniem zadań dodatkowych opisanych w wymienionym punkcie.
Punkt 21 ma ścisły związek z rozdziałem czwartym ustawy „Pas drogowy” ,a w szczególności z art. 39 ustawy. Wymieniony w tym artykule ust 1 zawierający katalog zakazanych działań podmiotów trzecich w pasie drogi publicznej jest katalogiem otwartym. Stąd też zdaniem autora powyższa definicja stanowi wskazówkę o jakie działania podmiotu zarządzającego drogą chodzi.
Działania o których mowa w pkt. 20 i 21 mogą być czynnościami faktycznymi jak też prawnymi, głównie o charakterze administracyjnym (decyzje/postanowienia/ administracyjne), które są określone w treści ustawy i przepisach ogólnych. Niewykluczone jest też stosowanie norm prawa cywilnego w szczególności w zakresie deliktów ( np.art 415 kodeksu cywilnego)



10 03 2022


Ciąg Dalszy Nastąpi